سببیت (حکم)سببیت (حکم)، اعتبار سبب بودن چیزی در فعلیت حکم است. ۱ - تعریفسببیت از اقسام احکام وضعی به شمار می‌آید و به معنای اعتبار سبب بودن چیزی برای فعلیت حکم و تکلیف است، مثل دلوک و زوال شمس که سبب وجوب نماز ظهر و فعلیت یافتن آن بر مکلف است. ۲ - دو نظریه اصولیوناصولیون درباره این که مراد از سببیت، علت تامه است یا مقتضی، دو نظریه ارایه داده‌اند، ولی نظر غالب این است که سبب همان علت تامه است. اگر سبب به معنای مقتضی باشد، تعریف آن چنین خواهد بود: هرگاه مانعی در کار نباشد و شرایط نیز فراهم آید از وجود آن وجود معلول لازم می‌آید، مثل آتش که سبب سوختن است. ۳ - نکتهروشن است که منظور از سببیت در عالم حکم و تکلیف، سببیت اعتباری است نه تکوینی، و به همین دلیل کاربرد سبب در چنین جاهایی دقیق نیست؛ برای مثال، در بحث واجب مشروط، زوال را شرط وجوب نماز ظهر، و آن را در حکم علت یا جزء علت دانسته‌اند. [۲]
فرهنگ تشریحی اصطلاحات اصول، ولایی، عیسی، ص (۲۱۲-۲۱۱).
[۳]
مبادی فقه و اصول، فیض، علی‌رضا، ص۱۱۳.
۴ - پانویس
۵ - منبعفرهنگنامه اصول فقه، تدوین توسط مرکز اطلاعات و مدارک اسلامی، ص ۴۸۵، برگرفته از مقاله «سببیت (حکم)». |